[Back to Page][Download]

DARE.fulltext: FT11

Averroes, Compendia Parvorum Naturalium, transl. Michael Scotus.

[Page 3]

[Page 4]

[Page 5]

[Page 6]

[Page 7]

[Page 8]

[Page 9]

[Page 10]

[Page 11]

[Page 12]

[Page 13]

[Page 14]

[Page 15]

[Page 16]

[Page 17]

[Page 18]

[Page 19]

[Page 20]

[Page 21]

[Page 22]

[Page 23]

[Page 24]

[Page 25]

[Page 26]

[Page 27]

[Page 28]

[Page 29]

[Page 30]

[Page 31]

[Page 32]

[Page 33]

[Page 34]

[Page 35]

[Page 36]

[Page 37]

[Page 38]

[Page 39]

[Page 40]

[Page 41]

[Page 42]

[Page 43]

[Page 44]

[Page 47]

[Page 48]

[Page 49]

[Page 50]

[Page 51]

[Page 52]

[Page 53]

[Page 54]

[Page 55]

[Page 56]

[Page 57]

[Page 58]

[Page 59]

[Page 60]

[Page 61]

[Page 62]

[Page 63]

[Page 64]

[Page 65]

[Page 66]

[Page 67]

[Page 68]

[Page 69]

[Page 70]

[Page 71]

[Page 72]

[Page 75]

[Page 76]

[Page 77]

[Page 78]

[Page 79]

[Page 80]

[Page 81]

[Page 82]

[Page 83]

[Page 84]

[Page 85]

[Page 86]

[Page 87]

[Page 88]

[Page 89]

[Page 90]

[Page 91]

[Page 92]

[Page 93]

[Page 94]

[Page 95]

[Page 96]

[Page 97]

[Page 98]

[Page 99]

[Page 100]

[Page 101]

[Page 102]

[Page 103]

[Page 104]

[Page 105]

[Page 106]

[Page 107] habeant determinatum esse, necesse est ut natura eorum sit intellecta
apud formam abstractam, cuius proportio ad illam est sicut
proportio forme artificii ad artificiatum. Individuorum autem
accidentium vel accidentis quedam sunt entia a
causis naturalibus et quedam a voluntariis et naturalibus.
Quod igitur ex istis fuerit casu, scilicet in utroque genere
naturali et voluntario, non habet naturam intellectam,
cum non habeat causas terminatas. Et ideo non est
possibile ut homo sciat ista futura, nisi modo accidentali.
Modus autem secundus accidentium determinatarum causarum
necessario habet naturam universalem intellectam, que est
prima causa in esse eorum. Necesse est enim ut illud quod essentialiter
scitur habeat causas existentes essentialiter. Et cum illic fuerint
cause existentes essentialiter, necesse est ut sint intellecte
apud naturam universalem, sive fuerint intellecte a nobis

[Page 108] sive non. Et ista individua futura non possunt sciri a nobis
per argumentationem, scilicet in eis que ventura
sunt a remoto in tempore et loco; quia ille cause sunt
non determinati esse apud nos, licet in se sint determinati
esse. Nos enim non comprehendimus istas causas nisi
large et inter ordines quos nos comprehendimus
ex hoc et qui sunt determinati apud naturam intellectam,
a qua que tenet recipit natura sensibilis et a qua
movetur, sicut instrumenta moventur a forma artificii.
Sunt ordines multiplices fere infiniti. Et ideo visum
est quod nullum individuum fit essentialiter a natura, nisi
per scientiam antecedentem, quoniam instrumentum artificis,
sicut dicit Aristoteles, non movetur nisi secundum artificem. De eis

[Page 109] autem que fiunt voluntarie, illa que sunt essentialiter
determinata apud nos aut secundum mores naturales
aut secundum mores positos a lege, necesse est etiam ut sint
determinata apud naturam, licet sint ignota apud nos.
Et astronomi non dantur ad iudicandum res futuras
nisi quia existimant scire de corporibus celestibus causas
proprias generationi cuiuslibet individui modorum
specierum. Hoc enim posito non est inopinabile ut intelligentia
abstracta anime ymaginative det naturam
universalem istius individui facti, scilicet intellectum sue
cause, et anima ymaginativa recipiat ipsum particulare, secundum
quod est in materia; et tunc forte recipiet individuum illius
intellecti aut suum simile. Et quemadmodum dat
perfectiones animales universales et materia recipit eas particulares,

[Page 110] ita hic dat perfectionem ultimam anime ymaginative
per universalem et ymaginativa recipit eam particularem.
Declaratum est enim quod intelligentia agens dat primas
perfectiones virtutum anime particulares particularium,
scilicet quinque sensus, et virtutis ymaginative. Dator
enim ultimarum perfectionum in eis est res sensibilis.
In hac autem comprehensione spirituali, que fit in
sompno, illa dat anime postremam perfectionem. Et
quemadmodum medicus enuntiat quod accidit corpori
Socratis et anime eius in aliquo tempore terminato
per duas propositiones, quarum una est universalis intelligibilis
et alia particularis sensibilis, ita ista enuntiatio
componitur ex universali, quod datur ex intelligentia,

[Page 111] et ex intentione particulari simili universali.
Quare vero homo non comprehendit ex istis particularibus
nisi illud quod est proprium suo tempori et
suo loco et corpori et suis hominibus absque aliis particularibus
communicantibus eis in illa natura universali; quare hoc
est, quia necesse est ut homo habeat in hac comprehensione
alterum duorum generum cognitionis que
antecedit fidem, scilicet cognitio preparans, id est cognitio
ymaginationis ymaginem informans, et debet antecedere
fidem; et homo non potest acquirere istam cognitionem,
nisi in individuis que iam prescivit, et maxime illa individua
circa que habuit magnam sollicitudinem. De eis

[Page 112] autem que sunt ignota apud ipsum non potest acquirere
scientiam: ista enim fides, licet non est necessarium ut
antecedat eam cognitio agens, tamen necesse est ut antecedat
eam cognitio preparans. Quare vero virtus ymaginativa
in maiori parte non inducit veram intentionem
individualem, que est sub illo universali quod dat
intellectus, sed inducit intentionem similem illi, hoc accidit
quia res sensibilis habet duas formas, scilicet spiritualem,
et est forma similis, et corporalem, et est forma
rei sensibilis, non forma similis. Et forma similis est magis
similis, quia est magis propinqua nature universali
quam forma vera rei. Et ideo anima ymaginativa recipit
intentionem intellectam, secundum quod plus potest recipere

[Page 113] eam in spiritualitate; et quandoque recipit eam corporalem;
et sic videt homo in sompno ipsam formam, non
suum simile. Quare vero ista comprehensio est propria
sompni est quia anima est una in subiecto et multa secundum
virtutes. Ideo, quando utetur aliquo modo virtutum,
debilitabitur in usu alterius modi virtutum, verbi gratia, quod, quando
utetur comprehensione extrinseca, debilitabitur in comprehensione
intrinseca; et quando utitur virtutibus moventibus,
debilitantur virtutes comprehensive. Et similiter,
quando utitur virtutibus interioribus, debilitantur alie, verbi gratia,
quoniam virtus ymaginativa debilitatur, quando cogitativa
vigoratur, et econverso. Et quando anima otiatur

[Page 114] secundum aliquod genus istorum aut aliquam speciem, vigorabitur
alia species; et forte non erit contenta anima
in otio virtutis, sed in instrumento illius virtutis. Et illa
actio similis est actioni eius in qua congregat tres virtutes
interiores ad representandum idolum rei que
numquam transivit per sensum. Et cum ita sit, necesse est ut
actio virtutum ymaginativarum in sompno sit perfecta et
magis spiritualis: anima enim in sompno fecit otiari sensus
extrinsecos et instrumenta eorum et revertebatur ad sensum
interiorem. Et signum eius, quod virtutes interiores sunt
perfectioris actionis apud quietem virtutum exteriorum,

[Page 115] est quod illi qui multum cogitant intrant sue virtutes
sensibiles intra corpus, ita quod accidit eis sompnus magnus;
et ipsi etiam sponte faciunt quiescere sensus extrinsecos,
ut melius cogitent. Et propter hanc causam
illi qui nati sunt sine visu et sine auditu sunt perfectiores
secundum virtutes interiores. Ideo prophetia venit in dispositione
simili epilepsie: iste enim virtutes interiores,
quando movebuntur forti motu, contrahentur virtutes
exteriores, adeo quod forte accidet ex hoc syncopis.
Declaratum est igitur ex hoc, quare est ista comprehensio
in sompno et non in vigilia. Et non est remotum
ut aliquis homo comprehendat in vigilia quod dormiens
in sompno. Immo forte videbit ipsam formam rei,
non suum simile, sicut dicitur de Gaumar.

[Page 116] Propter quid vero sunt sompnia? Dicamus ergo
propter sollicitudinem circa hominem: homo enim
quia indiget cognitione et comprehensione in virtute
cogitativa, qua sciret res futuras utiles et nocentes, ut
sit paratus contra illas, ideo fuit sustentata ista virtus
cum hac enuntiatione nobili et comprehensione spirituali.
Et ideo dicitur quod est una pars prophetie. Et hoc
manifestum est in sompnio Pharaonis, de quo interrogavit
Ioseph. Interpretator autem est homo qui habet animam

[Page 117] paratam naturaliter ad distinguendum similitudines rerum
et sompniorum. Et est ille cui largitur intellectus intentiones
corporales, cui assimilantur in sompno intentiones
spirituales; et de necessitate debet scire similitudines universales
omnibus gentibus et similitudines proprias cuilibet genti
et cuilibet modo hominum. Gentes enim diversantur in
hoc duobus modis, quorum unus est naturaliter, scilicet secundum
virtutes eorum et secundum entia eis propria in suis regionibus;
secundus autem est secundum similitudinem et opiniones secundum
quas nati sunt secundum leges suas, et receperunt fidem
a nativitate, scilicet de primo principio et angelis et resurrectione.
Et oportet interpretantem, sicut dicit Aristoteles,
ut semper sit cogitans et mundus non declinans ad mores

[Page 118] brute anime. Et forte accidit homini ut unum sompnium
interpretetur in alio sompnio, sicut accidit Herculi
regi in sompnio, quod narravit Aristoteles: sompniavit enim sompnium
quod nullus scivit interpretari. Et cum dormivit
interpretatum fuit ei et remansit sollicitus in hoc, quousque
acciderent ille res. Et forte accidit homini ut videat
sompnium et post hoc obliviscatur et deinde forte
rememorabitur illud sompnium in vigilia. Et quando
rememoraverit, secundum illum modum sentiet quo
sentiebatur in preterito. Et iam diximus quomodo. Et
quidam homines sunt verioris sompnii quam quidam
propter diversitatem eorum in hac virtute ymaginativa;

[Page 119] et isti sunt habentes complexiones melancholicas
frigidas et siccas: humiditas enim cooperit virtutes et
oppilat vias spirituum et facit sompnum similem morti,
ita quod fere nichil ymaginatur dormiens. Et humor melancholicus
convenit sompno et actioni istius virtutis:
quia enim iste humor est multi vaporis, ascendit
ad caput et facit sompnum, et ideo convenit sompnio.
Et etiam convenit huic virtuti quia ista virtus
semper est in motu et in sompno et in vigilia et semper transfertur
de una ymagine ad aliam. Et ideo malitia sue
actionis est in velocitate motus de una ymagine ad
aliam et in paucitate confirmationis et quietis; et
bonitas sue actionis est in confirmando et bene

[Page 120] ymaginando illam rem quam ymaginaverat. Et isti
actioni convenit complexio frigida et sicca: frigiditas
enim facit tarditatem motus et siccitas facit confirmationem
forme. Et ideo ista virtus habet magnum
dominium in melancholicis, ita quod in vigilia comprehendunt
quod alii comprehendunt in sompno.
Utrum autem ista comprehensio sit in tribus
temporibus est consyderandum; quod autem oportet enuntiari est
futurum tempus, sed non est remotum ut hoc cadat in preterito
et in presenti, quando fuerit ignotum apud nos. In quo vero genere
cadat ista enuntiatio consyderandum est, quoniam
genera rerum scitarum aut sunt scientie speculative aut artes
operative aut virtutes cogitative particulares. Et est
manifestum quod ista comprehensio non est in maiori parte

[Page 121] nisi in rebus futuris, cuius comprehensio proprie est in virtutibus
cogitativis particularibus quibus utuntur ad comprehendendum
utile et nocens in rebus futuris. Artes autem
operative existimatum est quod possunt acquiri in sompno;
scientie autem speculative remotum est ut accidat hoc
in eis: homo enim naturam habet ad comprehendendum
scientias speculativas per primas propositiones habitas.
Et si homo comprehenderet eas sine propositionibus,
tunc ille propositiones essent otiose. Et natura noluit
hoc. Et universaliter, si aliquod intellectum de intellectis scientiarum
speculativarum acquiratur hoc modo, erit accidentaliter
et raro. Et similiter impossibile est ut per ipsum
fiat ars speculativa, nisi aliquis ponat hic esse aliquem
modum hominum qui comprehendunt scientias

[Page 122] speculativas sine disciplina. Et isti homines, si sunt, equivoce
sunt homines; immo magis videntur angeli quam homines.
Sed hoc videtur impossibile ex hoc quod dico:
cognitio enim speculativa una est in se non diversa, sive
fuerit scita per disciplinam sive sine disciplina. Et si esset
scita per utrumque, tunc disciplina non esset accepta
necessario in definitione eius. Et sic sumus inter duo,
aut ut dicamus quod ista cognitio equivoce dicitur cum
cognitione humana aut ut concedamus quod eadem res
invenitur per causas diversas. Et secundum hoc respectus rei ad
suas causas, quibus constituitur, non erit necessarius. Et
omne hoc est impossibile. Dicere autem quod possibile est ut ymagines
rerum speculativarum acquirantur ab aliquo modo
hominum hoc modo comprehensionis impossibile est, quoniam
acquisitio earum hoc modo est superfluum, cum iam acquirantur
ab homine modo perfectiori, nisi aliquis dicat forte

[Page 123] quod iste modus comprehensionis est proprius eis in
quibus est possibile ut addiscant scientias speculativas;
sed si isti sunt, equivoce sunt homines. De sompniis autem
veris et propter quid sunt et quomodo dictum est. De causis
vero sompniorum falsorum dicendum est. Et ista sompnia
universaliter sunt a duabus causis, quarum una est ab actione
virtutis ymaginative apud sompnum in passionibus
remanentibus in sensu communi de sensibilibus extrinsecis
et ab actionibus istius virtutis in intentionibus depositis
in virtute rememorativa et cogitativa de illis rebus
sensibilibus: motus enim istius virtutis, scilicet ymaginative,
semper est in thesauro istius virtutis, scilicet cogitative

[Page 124] et rememorative, et thesauro sensus communis. Causa autem
secunda est desyderium naturale anime: anima enim
bruta, quando desyderaverit aliquid esse aut non esse, innata
est facere similitudinem forme illius rei desyderate
in illa dispositione desyderata et presentare idolum illius
rei. Et ideo qui desyderat mulieres videtur coire; et habens
sitim videtur bibere aquam. Et hoc genere sunt sompnia
que significant apud medicos dominium humorum in corpore,
verbi gratia, quod videre ignem significat dominium cholere, et
sompniare aquam significat dominium phlegmatis. Et differentia
inter istas falsas formas et veras in sompno est
quod anima miratur a formis veris et excitatur quasi timida
ab illo sompnio et admirata de illa spiritualitate

[Page 125] subtili. De quiditate igitur sompniorum verorum et falsorum
et de causis accidentium suorum dictum est.

[Page 129]

Averrois Cordubensis
compendium libri
Aristotelis De causis longitudinis et
brevitatis vite

In hoc tractatu perscrutatur de causis
longitudinis et brevitatis vite.
Dicamus igitur quod concessum est hic
esse causas naturales in hiis duobus
accidentibus, et quod omne quod attribuitur
animali de generatione et
corruptione, cremento et diminutione,
et sompno et vigilia, et universaliter
de omni transmutatione, non attribuitur nisi quatuor
qualitatibus, scilicet caliditati et frigiditati, humiditati et
siccitati, non quantitati neque alii qualitati, verbi gratia, gravitati

[Page 130] et levitati et nigredini et albedini. Et hoc declaratum
est in libro de Generatione et Corruptione. Longitudo
igitur et brevitas vite non attribuuntur nisi hiis
quatuor qualitatibus. Et cum hoc positum est, dicamus
quod longitudo et brevitas vite dicuntur multis modis;
aut secundum comparationem ad genus, verbi gratia, dicere
quod vegetabilia universaliter sunt longioris vite quam animalia;
aut secundum comparationem ad speciem, verbi gratia, quod homo
est longioris vite quam rana et quod palma est longioris vite
quam ficus; aut secundum comparationem ad aliquem modum,

[Page 131] verbi gratia, quod habitantes in regionibus calidis et humidis sunt
longioris vite quam habitantes in locis frigidis et
siccis; aut secundum comparationem ad individuum,
verbi gratia, quod Socrates est longioris vite quam Plato.
Hoc igitur posito dicamus quod declaratum est in quarto
Meteororum quod generatio est quando virtutes active
dominantur in generatione super passivas, et quod corruptio
accidit econverso, scilicet quando passive dominantur
super activas. Et hoc fit ita, quia, quando calor mensuratus
cum frigore dat generato formam propriam naturalem,

[Page 132] immo hec est illa forma, et humiditas mensurata
cum siccitate recipit formam et figuram. Dum igitur
in ente naturali habuerint dominium due virtutes
active super passivas, conservabitur suum esse; et quando
debilitabuntur, tunc dominabuntur super illas virtutes
alie active proprie alii enti; et sic corrumpetur illud
ens, verbi gratia, quia calor naturalis, qui mensuratus
est cum humido naturali, dum habuerit dominium
in humoribus, non accidet putrefactio. Si igitur fuerit debilis
ad digerendum illos humores aut fuerit nimis intensus,
accidet illic calor extraneus, corrumpens; et corruptio

[Page 133] accidit universaliter quando proportio naturalis,
que est inter virtutes activas et passivas in unoquoque
ente, fuerit destructa. Et quanto magis ista proportio fuerit
maior, tanto magis illud ens erit remotum a corruptione,
et quanto minor, tanto propinquior corruptioni. Et
ideo entia in quibus dominatur mixtio aque et ignis
super mixtionem terre et aëris sunt longioris
existentie: in aqua enim et igne sunt qualitates active
fortiores quam in terra et aëre; et in terra et aëre sunt passive
fortiores. Et tale ens est longioris permanentie, quia
ista proportio non destruitur in eo a parva transmutatione:
proportio enim naturalis inter virtutes activas et
passivas, quando fuerit magna, non destruetur nisi a magna
transmutatione et in longo tempore: corruptio enim
nichil aliud est nisi putrefactio, que fit ex debilitate virtutum
activarum et difficultate passivarum. Et ideo qui
habent talem complexionem minime generantur in eis

[Page 134] humores non digesti aut humores combusti: complexio
enim naturalis est in proportione naturali que est
inter virtutes activas et passivas. Quando igitur virtus
frigida activa fuerit minor quam debet, comburentur humores;
et quando calida fuerit minor, accidet indigestio
et cruditas. Ista est igitur una causarum per quam
una species est longioris vite quam alia et minus recipit
occasiones et infirmitates. Causa autem secunda est ut
proportio naturalis inter duas virtutes activas adinvicem
et proportio inter duas passivas adinvicem in aliquo
genere aut aliqua specie aut aliquo modo aut aliquo
individuo sit maior quam in alio genere aut alia specie

[Page 135] aut alio individuo. Et proportio naturalis,
quam habent animalia et vegetabilia in hac intentione
est ut calor sit maior frigiditate, et humiditas maior
siccitate, ut dictum est alibi. Animalia igitur et vegetabilia
in quibus dominantur calor et humiditas et similiter
virtutes active, sunt longe vite. Et corruptio accidit animalibus
et vegetabilibus quando carent altera istarum
duarum proportionum aut utraque, quoniam, quando
iste virtutes active debilitantur, accidet materie ut dissolvatur
a forma propter malitiam digestionis et qualitatis
materie; et quando humiditas non fuerit multa
in eis, accidet quod animalia et vegetabilia desiccentur cito:
calor enim innatus est consumere humiditatem,

[Page 136] cum sit quasi materia et nutrimentum illius. Et
cum humiditas erit consumpta, calor corrumpetur et
dominabitur siccitas et frigiditas. Et quanto magis humiditas
consumetur, tanto magis dominabitur siccitas
et frigiditas: siccitas enim videtur esse materia conveniens
frigiditati, sicut humiditas caliditati. Modi igitur
animalium non diversantur in longitudine vite nisi secundum
diversitatem eorum in caliditate et humiditate et in dominio
virtutum activarum super passivas; et per has duas
causas diversantur modi hominum et individua eorum
in vita. Corruptio autem contingit individuis duobus
modis, aut naturaliter, quando calor naturalis consumit
humiditatem naturalem que est in illo individuo et dominatur
in eo frigiditas et siccitas, aut accidentaliter,

[Page 137] quando in eis generantur de superfluitatibus digestionis,
quod natura non potest distinguere. Et sic accidunt eis
infirmitates. Et in istis non dominantur virtutes active super
passivas, quoniam, quando virtutes active naturaliter
habent dominium in aliquo individuo super virtutes
passivas, et non accideret magna causa extrinseca contraria
ex rebus que innate sunt transmutare complexionem
ex extrinseco, necesse est ut corruptio istius individui
sit naturalis; et postea iste vite naturales diversantur
secundum diversitatem in caliditate et humiditate. Vite
autem hominum universaliter sequuntur cordis proportionem
complexionalem que est inter virtutes activas
et passivas et inter activas adinvicem et passivas adinvicem.
Et ideo videmus multos homines quorum membra

[Page 138] manifesta sunt fortia et virtutes eorum magne;
et contingunt eis egritudines mortales et moriuntur
ante senectutem. Et videmus alios minoris virtutis et
debilioris venire ad senectutem, licet regimen eorum
sit consimile. Et signum eius, quod causa longioris vite est
abundantia caliditatis et humiditatis cum dominio caliditatis
super humiditatem, et universaliter virtutum
activarum super passivas, est quod contrarium vite est mors,
et mors nichil aliud est nisi frigiditas et siccitas. Et cum
causa mortis est frigiditas et siccitas, causa vite est caliditas
et humiditas. Et ideo complexio iuvenum est calida
et humida et senum frigida et sicca. Et signum eius
est quod qui multum coeunt parum vivunt; et castrati plus
vivunt quam non castrati; et senes qui habent multam carnem

[Page 139] plus vivunt, quoniam causa multitudinis carnis est
caliditas et humiditas. Et propter paucitatem coitus vivit
mulus plus quam equus et femine plus quam masculi. Et
qui habitant in regionibus calidis et humidis sunt longioris
vite. Et hoc accidit propter accidens, scilicet propter
paucitatem putrefactionis. Et serpentes qui sunt multe
humiditatis et caliditatis sunt longioris vita quam serpentes
qui sunt in locis calidis et siccis aut
frigidis et humidis. Et similiter homines habitantes in
insulis marinis sunt longioris vite quam habitantes in agresti;
et animalia marina sunt longioris vite quam agrestia,
quia aqua marina est calida et humida. Causa igitur

[Page 140] conservans animalia per se est abundantia caliditatis et
humiditatis in sua complexione et dominium activarum
super passivas. Cause vero conservantes ipsum ex
extrinseco sunt sex modi nominati, comestio et potus et cetera.
Et quando istis utitur homo habens illa que habet in
sua complexione (illa duo predicta), secundum quod descriptum est in
arte conservandi sanitatem, necessario prolongabitur sua
vita et non accidet ei nisi mors naturalis, cuius causa est
frigiditas et siccitas. Et si non utitur eis secundum quod oportet,
forte morietur per dominium virtutum passivarum super
activas, quod est causa egritudinum materialium.
Et forte morietur morte naturali, quando humor extraneus
qui fuerit in corpore non fuerit valde malus. Et accidit

[Page 141] multis hominibus quod appetitus eorum naturaliter
convenit suis complexionibus; quapropter vite eorum
elongantur. Illi autem in quibus virtutes active non dominantur
super passivas moriuntur non naturaliter, et
maxime quando utuntur regimine non conveniente.
Et universaliter qui carent hiis duobus predictis, necessario
habent vitam brevem, et corruptio accidit eis cito
duabus de causis, quarum una est consumptio naturalis
humiditatis que est in corpore et dominium frigidi
et sicci in eis; et hoc erit quando utuntur rebus
extrinsecis convenienter. Et multotiens accidit eis
cum hoc mori non naturaliter propter superfluitates generatas

[Page 142] in eis ex debilitate virtutum activarum. Et videtur
quod complexio quam narravimus esse propriam longitudinis
vite, in qua inveniuntur ille due conditiones predicte,
aut est ignota in arte medicine aut difficile scitur.
Et si esset nota, precise iudicaret medicus longitudinem
et brevitatem vite. Et complexio media, quam ponit
Galienus, videtur esse ista. Sed scire istam complexionem sensu valde
est difficile et magis videtur esse per rationem quam
per sensum. Et quia ista proportio est ignorata naturaliter,
videmus quod multi graviter infirmi etiam vivunt multum,
et multi bone consistentie moriuntur iuvenes. Et

[Page 143] diversitas hominum in vita est secundum diversitatem
eorum in hac proportione complexionali in illis duobus,
scilicet in abundantia caliditatis et humiditatis et

[Page 144] [Versio Parisina]

[Page 145] [Versio Parisina]

[Page 146] in dominio virtutum activarum. Et in vegetabilibus
est tertia causa que facit longitudinem vite et est ut corrumpatur
et crescat in suis partibus, scilicet ut, cum desiccetur
aliquis ramus, possit generari alius; et cum hoc
acquirit calorem naturalem qui est in eo a sole plus
quam animalia, et cum hoc est multe aquositatis et propinquum
formis simplicium: quanto enim forma compositi
fuerit magis remota a formis simplicium componentium,
tanto magis erit contraria illis formis; quapropter
actio simplicium fortior erit in ea. Dictum est igitur
de causis longitudinis et brevitatis vite secundum

[Page 147] Aristotelem et secundum fundamenta naturalia. Antiqui vero
attribuunt longitudinem et brevitatem vite causis
accidentalibus: quidam enim dicunt quod causa longitudinis
vite est loca calida et sicca; et quidam magnitudinem
corporis; et quidam multitudinem sanguinis.
Locus autem calidus et siccus est comburens et consumens

[Page 148] humorem naturalem, et ideo impossibile est ut sit
causa longitudinis vite nisi per accidens, quia putrefactio,
que accidit per humiditatem, minoratur in tali loco.
Et ideo loca frigida et sicca magis videntur esse cause
longitudinis vite quam calida et sicca, quia carent
putrefactione que fit ex humiditate et putrefactione
que fit ex caliditate. Et ideo proprium est istis regionibus
quod mors, que accidit ex putrefactione, raro accidat
in eis. Et similiter magnitudo corporum non est causa
longitudinis vite, nisi quia magnitudo provenit ex
multitudine caliditatis et humiditatis, non ex abundantia partis
terrestris in eis. Et ideo licet animal sit parvi corporis,
tamen longioris vite est multis animalibus que sunt
maximi corporis. Et similiter multitudo sanguinis est etiam

[Page 149] causa per accidens: multitudo enim sanguinis
accidit in animalibus ex abundantia calidi et humidi.
Dictum est igitur de causis longitudinis et brevitatis vite
secundum nostrum posse et intellectum.

[Page 3]

[Page 4]

[Page 5]

[Page 6]

[Page 7]

[Page 8]

[Page 9]

[Page 10]

[Page 11]

[Page 12]

[Page 13]

[Page 14]

[Page 15]

[Page 16]

[Page 17]

[Page 18]

[Page 19]

[Page 20]

[Page 21]

[Page 22]

[Page 23]

[Page 24]

[Page 25]

[Page 26]

[Page 27]

[Page 28]

[Page 29]

[Page 30]

[Page 31]

[Page 32]

[Page 33]

[Page 34]

[Page 35]

[Page 36]

[Page 37]

[Page 38]

[Page 39]

[Page 40]

[Page 41]

[Page 42]

[Page 43]

[Page 44]

[Page 47]

[Page 48]

[Page 49]

[Page 50]

[Page 51]

[Page 52]

[Page 53]

[Page 54]

[Page 55]

[Page 56]

[Page 57]

[Page 58]

[Page 59]

[Page 60]

[Page 61]

[Page 62]

[Page 63]

[Page 64]

[Page 65]

[Page 66]

[Page 67]

[Page 68]

[Page 69]

[Page 70]

[Page 71]

[Page 72]

[Page 75]

[Page 76]

[Page 77]

[Page 78]

[Page 79]

[Page 80]