|
Commentum 5 |
|
1 |
Commentum 5 |
VIEW AND COMPARE
|
2 |
[6] Dixit: Et videmus, quod quia iam nos scivimus rem |
VIEW AND COMPARE
|
3 |
scientia certa in ultimo, quando nos scimus rem |
VIEW AND COMPARE
|
4 |
non propter rem accidentem ei secundum quae modum sci- |
VIEW AND COMPARE
|
5 |
unt sophistae. Sed quando scimus eam per causam coartan- |
VIEW AND COMPARE
|
6 |
tem essentiam illius et scimus, quod ipsa est causa ipsius et quia |
VIEW AND COMPARE
|
7 |
non est possibile, ut inveniatur absque illa causa. Et ex signis, quod |
VIEW AND COMPARE
|
8 |
scientia certa huiusmodi est, quia omnis, qui gloriatur, quod iam |
VIEW AND COMPARE
|
9 |
scit rem ipse quidem videt, quod iamque scit eam per hunc mo- |
VIEW AND COMPARE
|
10 |
dum sive sciat ipsam secundum certitudinem, sive non sciat eam, quo- |
VIEW AND COMPARE
|
11 |
niam utrique cogitant, quod sciant ipsam rem hoc modo. Sed |
VIEW AND COMPARE
|
12 |
differentia est inter ipsos, quia qui nescit rem secundum id, quod |
VIEW AND COMPARE
|
13 |
est, putat, quod sciat ipsam per causam ipsius, et ipse nescit ipsam. |
VIEW AND COMPARE
|
14 |
Et ille, qui scit eam secundum certitudinem, scit eam per causam |
VIEW AND COMPARE
|
15 |
ipsius, et quando sit hoc est scientia quaesita. Et illud, quod |
VIEW AND COMPARE
|
16 |
facit luctari, hoc est demonstratio.[7] Et in summa est syllogis- |
VIEW AND COMPARE
|
17 |
mus certis faciens adipisci scientiam rei secundum id, quod est in ea |
VIEW AND COMPARE
|
18 |
inventione per causam ipsius, per quam est inventa, quando est illa |
VIEW AND COMPARE
|
19 |
causa ex rebus scitis apud nos per naturam. Et quando est syl- |
VIEW AND COMPARE
|
20 |
logismus demonstrativus ille, de cuius proprietate est, ut fa- |
VIEW AND COMPARE
|
21 |
ciat adipisci scientiam hanc, quae est scientia vera, sicut dixi- |
VIEW AND COMPARE
|
22 |
mus, ergo manifestum est, quod oportet, ut sint propositiones syl- |
VIEW AND COMPARE
|
23 |
logismi verae et primae non notae per medium terminum et sint |
VIEW AND COMPARE
|
24 |
magis notae et priores quam conclusio et ut sint causa conclusio- |
VIEW AND COMPARE
|
25 |
nis duobus modis finalis, scilicet causa, ut sciamus conclusionem, |
VIEW AND COMPARE
|
26 |
et causa inventionis illius rei conclusae in se ipsa, et causa rei con- |
VIEW AND COMPARE
|
27 |
clusae in se ipsa. Ipsas ergo oportet iam in eis, ut sint propor- |
VIEW AND COMPARE
|
28 |
tionate rei, quae ostenditur per ipsas, quoniam haec est dispositio |
VIEW AND COMPARE
|
29 |
ex causa causato. Iamque ostensum est in libro praecedenti, |
VIEW AND COMPARE
|
30 |
quia iam erit syllogismus praeter hanc conditionem, sicut prae- |
VIEW AND COMPARE
|
31 |
cessit.[8] Sed certe, quod ostendimus esse quidem propositiones |
VIEW AND COMPARE
|
32 |
demonstrationis veras, necessarium est quidem propterea, quod pro- |
VIEW AND COMPARE
|
33 |
positiones falsae inducunt operationem in eis, ut credat id, quod |
VIEW AND COMPARE
|
34 |
non est inventum, quod est inventum, sicut quod credat, quod diameter |
VIEW AND COMPARE
|
35 |
quadrati est communicans costae. Et esse quidem eas immedia- |
VIEW AND COMPARE
|
36 |
tas dicitur propterea, quia quod scitur per medios terminos, |
VIEW AND COMPARE
|
37 |
sunt quidem indigentes demonstratione sicut sunt indigentes, |
VIEW AND COMPARE
|
38 |
quae ostenduntur per eam. Et esse veras causas rei demon- |
VIEW AND COMPARE
|
39 |
stratae dicitur quidem propter id, quod diximus, quod scientia cer- |
VIEW AND COMPARE
|
40 |
ta, quae est in ultimo quidem nobis in re, quando scimus per |
VIEW AND COMPARE
|
41 |
causam ipsius. Et esse quidem eas praecedentes conclusionem |
VIEW AND COMPARE
|
42 |
dicitur propterea, quod ipsae sunt causa conclusionis, ergo sunt prae- |
VIEW AND COMPARE
|
43 |
cedentes eam propter causalitatem. Et esse quidem ipsas notio- |
VIEW AND COMPARE
|
44 |
res ipsa dicitur, quoniam oportet, ut sint notiores duobus mo- |
VIEW AND COMPARE
|
45 |
dis ambae propositiones simul, scilicet ut sint notiores conclusione |
VIEW AND COMPARE
|
46 |
in hoc, quod significat super ipsas nomen ipsorum, et in hoc, quod |
VIEW AND COMPARE
|
47 |
sunt inventae, id est verae. |
VIEW AND COMPARE
|
48 |
[9] Et notius dicitur duobus modis, quorum |
VIEW AND COMPARE
|
49 |
unus est apud nos, et alius apud naturam, quoniam non est pri- |
VIEW AND COMPARE
|
50 |
us apud nos in scientia id, quod est prius apud naturam in |
VIEW AND COMPARE
|
51 |
omnibus rebus, quod est, quia res sensatae compositae sunt |
VIEW AND COMPARE
|
52 |
priores in scientia apud nos. Et notius apud naturam sunt res |
VIEW AND COMPARE
|
53 |
simplices, ex quibus componuntur compositae, et ipse sunt lon- |
VIEW AND COMPARE
|
54 |
ginque a sensu, sed quas consequitur postea sunt ex eo de cuius |
VIEW AND COMPARE
|
55 |
proprietate est, ut apprehendas eas sensus, et res longinquae |
VIEW AND COMPARE
|
56 |
a sensu in summa sunt res universales et propinquae ei et notio |
VIEW AND COMPARE
|
57 |
res apud ipsum sunt res particulares, id est inventa composita. |
VIEW AND COMPARE
|
58 |
[10] Et intentio dicti nostri in demonstratione, quoniam ipsa est |
VIEW AND COMPARE
|
59 |
ex primis, id est ex principiis proportionatis, quoniam non est dif- |
VIEW AND COMPARE
|
60 |
ferentia inter dictum nostrum prima et dictum nostrum prin- |
VIEW AND COMPARE
|
61 |
cipia, propterea quod sunt ambo nomina synonyma, id est signifi- |
VIEW AND COMPARE
|
62 |
cantia super inventionem unam. |
VIEW AND COMPARE
|
63 |
Et principium quidem demonstrationis est proposi- |
VIEW AND COMPARE
|
64 |
tio, qua non est prior in scientia neque in essentia. |
VIEW AND COMPARE
|
65 |
Sed propositionis quidem universalis iam comple- |
VIEW AND COMPARE
|
66 |
ta est descriptio, quoniam iam dictum est, quod ipsa est una par- |
VIEW AND COMPARE
|
67 |
tium orationis enuntiativae aut affirmativae aut negativae. Iamque |
VIEW AND COMPARE
|