Switzerland, Basel, Universitätsbibliothek, D. I. 11

Medical miscellany

Physical Description
  • Material: Paper
  • Pages: 194 leaves
  • Leaves Format: not available
  • Dimensions: 305 x 225 mm

Detailed Description
  • Foliation:
    An old foliation counts 200 folios, after 15 folios with this old foliation follows: 40.42.43.16. Folio 41 of the old foliation is ripped out. After Folio 39 of the old foliation follows Folio 45, while Folio 44 is missing.
  • Collation:
    Signs of the old counting of the layers, all folios given from the old foliation (!!!) : f. 45r: IIus, f. 46r: IIIus, f. 63r: IIIIus, f. 75r: Vus, f. 93r: VI, f. 107r: VII, f. 115r: VIII, f. 125r: VIIII, f. 131r: X, f. 139r: XI, f. 147r: XII, f. 163r: XIII, f. 177r: XIIII, f. 189r: XV. Also on f. 125r: "primus quaternus".
    Old counting of the layers not carried out: f. 30r: 1, f. 31r: 2, f. 32r: 3, f. 34r: 5 - f. 46r: 1, f. 47r: 2, f. 48r: 3, f. 49r: 4, f. 50r: 5, f. 51r: 6 - f. 64r: 2, f. 65r: 3, f. 66r: 4, f. 67r: 5, f. 68r: 6, f. 98r: 5 (?), f. 107r: 3, f. 108r: 2, , f. 109r: 3, f. 110r: 4, f. 115r: 1, f. 116r: 2 etc. until 5, f. 131r: 1 etc. until 4, f. 139r: 1 etc. until 4, f. 155r: 1 until f. 163r: 8 (!)
  • Decoration:
    Red titles in the beginning of the code. Red and blue initials of a Gothic type. On f. 22v one can find painted flowers.
  • Layout:
    Most of the text is set in 2 columns. There are also some folios set in 3, 4 or 6 columns.

    An average of 56 lines to the column.
  • Hand Description:
    Many writers worked on the manuscript.
  • Binding Description:
    Black leather on wooden planks.
  • Provenance:
    A huge miscellany, filled with disputations that were held around 1330 in Montpellier, chaired by the Master Berengarius de Thumba. On f. 189v one can read: "Expliciunt quaestiones super aphorismos explete in montepessulano anno domini M° CCC° XXXII. XVIIII° die mensis Maii disputate per magistrum Perengarium de Chumba." and on f. 194v : "Datum in Montepessulano anno domini M° CCC° XXXIIII. In crastino beati Georgii martinis".
History
  • Origin Date: second quarter of 14th century
  • Origin Place: Montpellier
  • Willem F. Daems, , Alte Pharmazie und Medizin in Handschriften und Basler Drucken (Ausstellungskatalog), Basel (1979) , no. 5
  • Luke Demaitre , "The description and diagnosis of leprosy by fourteenth-century physicians", in: Bulletin of the history of medicine 59 (1985) , 334, n. 40 and passim
  • Luke Demaitre , "The relevance of futility: Jordanus de Turre (fl. 1313-1335) on the treatment of leprosy", in: Bulletin of the history of medicine 70 (1996) , 26, n. 4
  • Luke Demaitre , "Medieval notions of cancer: malignancy and metaphor", in: Bulletin of the history of medicine 72 (1998) , 619, n. 40
  • Irina Galynina & Jan Hagen Krüger , "Averroes’ Medical Treatise De venenis and Its Latin Manuscript Tradition. With an Edition and Translation of the Text", in: Raphaela Veit & Carsten Schliwski (ed.), Averroes as a Physician – Intellectual and Social Contexts of Medicine in Al-Andalus (forthcoming)
  • Günther Goldschmidt , Handwritten description (1939) [Link]
  • David C. Lindberg , A catalogue of medieval and renaissance optical manuscripts (1975) , 105, no. 190C
  • Loren Carey Mac Kinney , Medical illustrations in medieval manuscripts, Berkeley (1965) , 107, no. 5.3
  • Beat Matthias von Scarpatetti & and others , Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz, Zurich (1977) , no. 704
  • Verbund HAN: Onlinekatalog - Verbund Handschriften Archive Nachlässe [Link]
Content
Mesue De consolatione medicinarum 1r - 22v
  • Incipit:
    Cum medicinalis artis due sint partes integrales scilicet theoretica et pratica circa praticam...

  • Explicit:
    ...et confert uterque fistuliset volneribus fraudulentis. Explicit liber Ebemesue de simplicibus medicinis.

Mesue Antidotarius 22v - 37v
  • Incipit:
    Incipit liber Johannis damasceni nafareni (sic! instead of nazareni) filii mesue [albdeitis] quod est aggregacio vel antidotarium Electarii confeccionum. Incipit liber tercius (!). Sicut in libris urinarum (sic!) ex que experti sumus quedam rememoracione digna ex quorum aggregacione summam confessimus...

  • Explicit:
    ...deinde recunde illud et stringe orificium vasis in quo recondis et administra ubi oportet et quanto est antiquius tanto melius. finem huius grabadnini accipit locus iste. quare gratias omnium largitionum referimus qui statuit in lumine tenebras et in quiete laborem. Johannis nazafani fili ebe mesue grabadin medicinarum universalium explicit particlarium autem medicinarum librum cum dei auxilio incipiemus. benedictus dominus deum amen. sanat enim solus languores deus et de fragilitatis solo produxit in largitate sua medicinam benedictus excelsus gloriosus amen.
    hec est secunda summa in qua ponit materias singulorum membrorum egritudinibus appropriatas.

  • Note:
    Beneath the second explicit one can find two recipes written by another hand but from the same time: 1) Nota ungentum bonum ad ulceracionem infantis in ore et ad spasmum Recipe... fiat ungentum lento igne et est expertum. 2) Nota emplastrum bonum contra vomitum Recipe... fiat emplastrum supra stomachum aplicetur [sic] et est expertum.

Anonymous Modus cauterisandi 38r - 38v
  • Incipit:
    Accipiatur ventos a cuius caput sic admensuram vnius palme et accendatur cum ingne et sic figura amplitudinum ad mensuram ance et claudatur os augustum bene et ponatur super ancam et statim adherebit et sic permittatur duabus horis et post removeatur et abluatur locus ...

  • Explicit:
    ...antequam (?) plenam manum cum aqua coque et intinge pannum et membrum ablue Emperica antiquorum. Quamvis ego declino parum ad has res tamen est bonum scribere in libro nostro ut non remaneat tractatus sine eis que dixerunt antiqui. Dixit Torror si scinderis pedem sane viridis et ligaveris supra pedem ... Et dixit Ficinus (?) qui composuit librum de lapidibus quod magnes si ligatus fuerit in pede podagiri curatur. Et alius philosophus predixit si accipiatur calcaneus asine et ponatur ligatus supra pedem egri curatur ita... Et dixit Torror quod si ponatur pes testitudinis dexter supra dextrum pedem podagrici et e contra curatur.

Anonymous De medicaminibus accidentium 38v - 38v
  • Incipit:
    Accidentia super venicencia (?) hoc modo repellantur et est primum dolor capitis fomententur igitur pedes et crura et brachia et frons in aqua desoctionis malue bismalue foliorum salicis...

  • Explicit:
    ...pedes fouerantur in aqua dulci et post calcanei et plante cum oleo violaceo in vngantur et sucus cetera auxilia contra frenesim danda et sunt nota quod omne medicinale estivo tempore debet exhiberi frigidum hyemale calidum.

  • Note:
    Some lines beneath this treatise, about 25 words.

Berengarius de Thumba De coloribus ad tingendum pannos 39r - 39v
  • Incipit:
    Nota hic multa bona de coloribus conficiendis et primo de cera augmentanda ut facias de duabus lib. x Recipe...

Albert the Great In de cura equorum 39v - 39v
  • Incipit:
    Ea quae equi sunt sunt etiam medicini homini quorum sudor equi mixtus cum vino potatus. a. muliere pregnante pericit fetum..

  • Explicit:
    Dentes equi masculi super caput stercentis in sompno positi prohibent ne stercat. Dentes equi plli anicti (?) suspensi super puerum cui dentes cadunt faciunt egressum festinum et in dolorosum. Equus si super vestia lupi vel leonina in cesserit obstipescunt pedes eius. ita quod moveri non possunt si diu super vestia ambulaverit. (Then follows an incantation: Contra vermes corrodentes intestina equi...).

  • Note:
    No script on f. 40r- 40v .

Rogerius de Barone Rogerina minor 41r - 44v
  • Incipit:
    Cum medicinalis artis due sint partes integrales i. e. theorica et practica circa practicam fere tota existit utilitas..

  • Explicit:
    ...et notandum quod non debent fieri adiutoria nisi illo tempore quo solent multum fluere menstrua et hec dicta sufficiant. decoctio ad. feri. peto speragi (?) calamenti ma. et mi propinata in tempore q.o m. solent. flu.o.e

  • Note:
    No script on f. 45r- 45v .

Gualterus Agulinus De dosibus medicinarum 46r - 49r
  • Incipit:
    Medicinarum quaedam sunt simplices quaedam composite. Simplices sunt sicut dicit Avicenna quae habent operaciones universa et operaciones particulares et operaciones similies universalibus...

  • Explicit:
    Et nota quod maior dosis oppiatarum sit usque ad 3.II et minor usque ad 3.I. Et hec de dosi medicinarum dicta sufficiant.

Nicolaus of Salerno Antidotarium 49r - 57v
  • Incipit:
    Ego Nicolaus rogatus a quibusdam in practica medicine studere volentibus ut eos recto ordine modum dispensandi conficiendique ...
    Aurea alexandrina aurea dicta est ab auro alexandrina ab alexandro peritissimo philosopho inventa...

  • Explicit:
    Yerapigra albatis (=abbatis) de curia flegma et melan coliam euacuat valet ad guttam... Si vero pillulas inde facere volueris tempera cum suco absintii et da IX vel XI. Explicit antidotarius nicolai .

  • Note:
    Some lines beneath.

Anonymous Additiones supra Antidotarium Nicolai 57v - 60r
  • Incipit:
    Incipiunt addiciones supra antidotarium. Pillule gloriosis regis Cecilie quibus utebatur qualibet die papa alexander pre omnibus visum clarificant auditum confortant...

  • Explicit:
    Pulvis ad claretum. Recipe stica t ara maiorane an 2/2 .I. mellis et vini .q.s. (quantum satis or quantum sufficiat) Expliciunt addiciones super (sic) antidotarium.

Anonymous Alphita 60r - 67v
  • Incipit:
    Incipiunt sinonimy quae dicuntur alphita. alphita farina ordei idem auripigmentum arsenicum idem sed quando simpliciter ponitus de citrino debet intelligi ...

  • Explicit:
    Zena derta serpigo impedigo Zirbum est omentum vel pinguedo que inferius adheret Zuccorarium vel Zuccoraria est flos vel semen agni casti

Aemilius Macer Quid pro quo 68r - 68v
  • Incipit:
    Quoniam ea quae sunt utilia in curacionibus egritudinum inveniri ubique non possunt placet hic dicere que accobolonice possunt poni in quid pro quo pro Aristologia rotunda ruta domesti[c]a dicitur...

  • Explicit:
    pro Zizania se lini pro sepodoco medicamento medulla cerui pro yanthi flore micra. Explicit quid pro quo.

Anonymous Recipes 68v - 68v
  • Incipit:
    Confectio realgar accipe stipitem de fabis et fiant unde cineres satis et in de lixinia ex qua distemperas calcem vinam.

  • Explicit:
    Item vernicii I lib. Item auripigmenti lib. I non fz. Gound v.i. carbo dat v sulphur x bis x sal et v dat

Anonymous De definitione medicinae 69r - 69r
  • Incipit:
    Secundum avicennam . Medicina est sciencia quae humani corporis disposiciones cognoscuntur... Constantinus Medicina est sciencia sanorum egrorum et neutrorum... Haly medicina est sciencia rerum ...

  • Explicit:
    Humor est corpus liquidum humidum in quod omprimis conuertitur nutriens.

Anonymous Notanda quaedam 69r - 69v
  • Incipit:
    Nota quod ubicumque potest dari simplex medicina nunquam debet dari composita...

  • Explicit:
    ...dissinteria dicitur quod dissipans interiora. Dyarria quod... Emorrois fluxus sanguinis ab ema quod est sanguis et mois quod est fluxus.

Berengarius de Thumba De signis leprae 69r - 69r
  • Incipit:
    Oportet autem cognoscere morbum qui est lepra et causas antecedentes et coniunctas agnoscere per sua composita primo autem in genere...

  • Explicit:
    ...XXVIII vrina autem leprosorum est tenuis substantie cum pilorum et arenarum quandoque resolucione. Hec signa habentur a magistro Perengario.

Anonymous De clysteriis, suppositoriis et perssariis 69v - 69v
  • Incipit:
    Clisteriam mollificativa, sic fiunt. Recipe maluam buicam resinam herbe viole...

  • Explicit:
    Item nota super illo capitulo sequitur de sirupo accetoso avicenna capitulo XI de pulsa succus... istud pone in predicitis capitulis quando illam practicam scripseris.

Armengaud Blaise Tabula in Antidotarium Nicolai 70r - 73v
  • Incipit:
    Incipit tabula antidotarii secundum magistrum Ermongaldum blasii et primo ait de Syrupsis...

  • Explicit:
    experta ad egritudines capitis et stomachi epatis et iuncturarum et renum... et alii addunt absinthium alii alia aloes vero sit duplum medicinarum omnium.

Johannes Stephani De dosi medicinarum 74r - 74r
  • Incipit:
    Incipiunt quantitates determinate medicinarum laxantivarum secundum magistrum Johannem Stephani. Hec est ars medicinarum laxativarum tam simplicium quam compositarum in genere potentium secundum estimacionem propinquam...

  • Explicit:
    ...ter ducere potest idem facit dyaprunsis. hec sufficiant. Explicit deo gracias.

Johannes de Parma Practica, compilata ex dictis Mesue et aliorum medicorum 74r - 75v
  • Incipit:
    Quoniam quidam de melioribus amicis meis quos habere videor rogaverunt...

  • Explicit:
    ...aqua rosacea . opium. bolus armenicus. Composite vero sunt hecdem cum medicinis infrigidantibus renes que dicte sunt supra. Explicit deo de gracias.

Anonymous Recipes how to purge and against fever 75v - 76r
  • Incipit:
    Hic continentur modi debiti exhibendi medicinam laxatiuam sanis lapsis competencia et ad purgandum humorem in partibus superioribus sicut capite stomacho cel ab vmblico inferius...

  • Explicit:
    ...fiat decoctio duc. .x. vicibus vel circa secundum quod magis vel minus fuerit materia digesta. Ista s.v.f. I.C.J. ant.

Anonymous Regimen contra quandam passionem 76v - 76v
  • Incipit:
    Nota regimen contra talem passionem i.e. qui sentit calorem incurrere et de facili sentit frigus et post ascendit ad orificium stomaci et ibidem dolet et post ascendit ad caput...

  • Explicit:
    Ire aliquando ad balneum bonum est et quod stet ibi iuxta bene placitum et caveat sibi a multo choytu et a magno et forti motu.

Anonymous 11 recipes 76v - 76v
  • Incipit:
    1) Sirupus meus quem sumpsi 4or diebus mane et sero cum duplo aque tepido. Recipe...

  • Explicit:
    11) Item aliud. Recipe...

Anonymous Tabula urinarum 77r - 77r
Anonymous De urinis 77r - 77r
  • Incipit:
    Practice frie digestionis cum effusione vrine a virtute expulsiva eicitur quia non potest membro vnire propter suam dissimilitudinem. Sedimen autem vrine dicitur ypostasis...

  • Explicit:
    ...vrina in feb[re] u.o.ea frenesim significat maxime si sit obscuro de sinoes homo incidit in frenesim. Si femina urinam habuerit ur.i.ti dolorem volue et matricis significat et fe[brem]

Maurus of Salerno Regulae urinarum 77v - 78r
  • Incipit:
    Incipiunt regule vrinarum secundum maurum . In vrina quatuor considerantur i.e. color, substantia, quantitas et contentum. color an sit colorata an discolorata substancia utrum sit spissa vel tenuis mediocriter spissa vel mediocriter tenuis plus accedens ad mediocritatem quam ad tenuitatem vel e contrario quantitas utrum multa vel pauca contenta utrum sint resoluciones arenule ypostasis aut quaedam natans supernis pinguendo duo autem predictorum quatuor nascuntur. a. qualitatibus

  • Explicit:
    vrina est colamentum sanguinis i.e. sanguinee masse quamvis vrina sit superfluitas quattuor humorum a. sanguine tamen tamquam a dignori nomen asumpsit. In vrina quattuor considerntur etc.

  • Note:
    Excerpts or revision?

Anonymous Regimen et cura contra obscuritatem visus 78r - 78v
  • Incipit:
    Materia fluens ad caput et incongesta circa partes capitis vel oculi que creditur quantum ad presens esse flegmatica digeratur cum sirupo qui sequitur. Recipe... [then recipes, exercises and different kinds of curation follow.]

  • Explicit:
    ...quando menstrua incipiant venire removeatur. Dictus sacculus. apponatur tamen dictus sacculus in illo tempore in quo debet habere menstrua.

Anonymous Regimen eorum, qui dispositi sunt ad ptisim et hecticam 78v - 78v
  • Incipit:
    Dispoitus ad ptisim vel ethicam caveat ab omni salso. acuto et ie unio vel accetoso. ab ira clamore et sollicitudine et motu laborioso et utatur aere temperato uergente ad frigiditatem et humiditatem et hoc est ut cameram suam voret frequenter aqua dulci frigida. et tenet in camera ...

  • Explicit:
    et sic et absque fumo: Magister Jordanus. Recipe conserve buge nenut. vistarum rorum... commedat de eo omni hora omni tempore ad bene placitum et post prandium potest sequi potus vini limphato in parva quantitate si sitietur.

Anonymous 12 recipes 78v - 78v
  • Incipit:
    1) Nota contra fluxum sanquinis a quodlibet voluere. Recipe...

  • Explicit:
    12) Nota duagentum calcantum violum idem sunt lilifagus saluia est agrestis..

Averroes On Poisons 79r - 79v
  • Incipit:
    Incipit tractatus averoys in quo distinguit principia per que venena opperantur quod sunt et ponit signa venenatorum secundum diversitatem illorum principiorum et ponit curas contra curas venenum impressum communes et proprias secundum unumquodque veneni principium.
    Omnes species mortifere partiuntur in duo genera sub quibus sunt species infinite...

  • Explicit:
    ...et post habeat oleum de amigdalis dulis cum contito lucsaro et oleum ipsorum et ipso utatur. Explicit tractatus averoys de generibus omnium specierum mor[t]iferorum.

  • Note:
    beneath: a recipe: "Nota. Emplastrum valens et dissoluens omnes durities scil. splenis scrophulas. Recipe... [6 lines]. Rases ponit istam. Recipe...". For details and critical edition cf. I. Galynina/J. H. Krüger, Averroes’ Medical Treatise De venenis and Its Latin Manuscript Tradition. With an Edition and Translation of the Text, in: R. Veit/C. Schliwski (eds.), Averroes as a Physician – Intellectual and Social Contexts of Medicine in Al-Andalus (forthcoming).

Johannes de Sancto Paulo (?) Liber de simplicium medicinarum virtutibus 79v - 82r
  • Incipit:
    In the margin but cut away: Incipit liber virtutum me///////. Then: Incipit liber virtutum medicinarum simplicium secundum planetarium (!!). Cogitanti mihi de simplicitum medicinarum virtutibus earum que idem operantur nomina in unum colligere...
    Virtus medicine est potentia naturalis qua ipsa medicina suspecta interius... then comes a table of contents containing 50 (!) chapters.

  • Explicit:
    Sciendum quoque est hunc librum virtutum non solum breviario nostro quem paulo ante prescriptsimus verum eciam viatico et passionario et pluribus aliis libris non modicam parere utilitatem. amen. Explicit.

  • Note:
    This treatise could also be a part from "liber virtutum sive liber graduum" of Constantinus Africanus .

Gualterus Agulinus De contentis in urinis sive Contenta 82r - 82v
  • Incipit:
    Incipiunt contenta Galtheri . Iste modus est indicandi vrinas et quod in vrine colore intelligitur in omnibus. consideratis omnibus que .a. medico debent considerari estimo sic esse procedendum. primo videndum est de colore. secundo de substania tercio de contentis...
    Cum in humano corpore IIII sint qualitates scil. calidum, frigidum, humdium et siccum. et due harum scil. calidum et frigidum sunt causa coloris, siccitas et humiditas sunt causa substancie..

  • Explicit:
    Item si furfurere resoluciones sint dispersa per totum corpus vrine significant tocius corporis dissolucionem vniversalem. amen. Expliciunt contenta Galtheri . deo gracias.

Anonymous 10 recipes 82v - 83r
  • Incipit:
    1) Tunc emplastramus cum fit confeccio dura..

  • Explicit:
    10) Item aliud Recipe.. 10) Item aliud leve...

Berengarius de Thumba Practica 83r - 83r
  • Incipit:
    Dicta sit micta panis ter loti. potus autem sit aqua frigida vel ptisana pulle galline...

  • Explicit:
    ... ista febris est valde difficilis curationis sed debet dicere medicus quod stet in bono regimine. cibu et potu et quod utatur balneo quiete et otio et expediat se de ea. Explicit practica magistri Berengarii.

Berengarius de Thumba Signa malae congestionis stomachi et electuaria contra has congestiones 85r - 85v
  • Incipit:
    Mala congestio stomachi |calida|. Nota signa male congestionis stomachi calidi sitis intensa...

  • Explicit:
    ...et curat ydropisim de frigiditate stomachi.

  • Note:
    Authorship is unclear.

Anonymous 9 recipes 85v - 85v
  • Incipit:
    1) in the margin: Nota digestivum colere in |terciana| Text: Recipe lentiginis aque ...

  • Explicit:
    9) aceuacuandum coleram (?) de stomacho Recipe succi...

Berengarius de Thumba Regimen contra dolorem capitis in sexagenario 85v - 85v
  • Incipit:
    Ponatur quod sexagenarius patiatur debilitatem cerebri sive capitis ac eciam stomachi propter fortem et malum motum precedentis tussis que forte nimis dilatauit comissuras capitis et extendit pelliculas et etiam orificium stomachi postpositis quibus usus fiant ista quae secuntur. primo fiat sacculus ...

  • Explicit:
    ...caveat a nimia reletione cibi et potus a vino forti et multo potu nocturno ab omnibus salsis accetosis acutis et frigidis a frcutibus fere omnibus piscibus leguminibus .a. coitu et sompno diurno misice causa et ab exercitio forti post cibum et ab malis accidentibus anime.

  • Note:
    Authorship is not definitely clear.

Berengarius de Thumba Regimen patientium suffucationem matricis 85v - 86r
  • Incipit:
    Regimen patientum suffocationem matricis. Cura huius passionis est provocatio sanguinis menstrui in quantitate qualitate et tempore consuetis eiusdem et si illud...

  • Explicit:
    Item suppositoria seu pessalia fiant de construccione saxzenea quae recipiuntur ex quinto canone avicenne et si non invenitur sagzenea Recipe gars iti et misceantur cum serapino et fiant suppositoria seu pessaria et non flebotometur domina quam diu vtitur istis sed ante.

Berengarius de Thumba Regimen contra superfluum sanguinis mulieris fluxum 86r - 86r
  • Incipit:
    Casus talis est mulier etatis .XVIII. annorum abortivit tertio mense impregnationis vel t's circa et est elapsus ex tunc annus et medius uel circa ex tunc passa est fluxum sanguinis superfluum quandoque de mense in mensem quandoque eciam de XVI in .XV. diebus durat autem de IIIIor ad VIII° dies...

  • Explicit:
    ...et si non cesset fiat flebotomia de vena de qua supra dictum est et ponatur extrema in aqua frigida. cum modico acceto. hec sufficient.

  • Note:
    Authorship is not definitely clear.

Berengarius de Thumba Signa quorundam morborum 86r - 86v
  • Incipit:
    Signa dominici .co[lere?] in stomacho vel toto corpore. Lingure asperitas et ipsius siccitas...

  • Explicit:
    Recipe cardamor lingi alees et temperat pisces et confortat stomachum.

  • Note:
    Authorship is not definitely clear.

Berengarius de Thumba Regimen contra tinitum aurium 87r - 87r
  • Incipit:
    patiens tinitum aurium. [f. 87rb:] cum dolore in posteriori parte capitio per omnem modum vitet replecionem cibi [f. 87ra:] et potus spectet ergo ut plurimum famem seu appetitum comedendi antequam [f. 87rb:] hoc faciat et percipue debet hoc facerein comestatione maiore quodlibet quia [f. 87ra:] aliquando maior comestio fit de mane aliquando de sero. Item non faciat longam mensam immo brevem ...

  • Explicit:
    ... de electuariis supra dicitis potest capere circa horam resperorum a d quantitatem castanea et superpotet si vult vinum modicum de vino limphato et circa mediam terciam eciam sumat si ////// volt.

  • Note:
    Authorship is not definitely clear.

Berengarius de Thumba Pro cura maigr.u. (?) 87r - 87r
  • Incipit:
    Pro cura maigr.u. di fiunt ista Recipe maluarum...

  • Explicit:
    ...et valet ad resolvendum et prohibendum fluxum fumorum ad locum et confortandum calorem innatum.

  • Note:
    Authorship is not definitely clear.

Anonymous 2 recipes 87r - 87r
  • Incipit:
    1) Vtiliter pro manibus...

  • Explicit:
    Item pro magistro Cuonrado ad oculos.. et cum penna mittantur in oculum una gutta

  • Note:
    And beneath: Item Recipe celidonie ... pro oculis

Berengarius de Thumba Regimen strennui militis passionis 87r - 87v
  • Incipit:
    Nota ad regimen huius strennui militis passio super quam querit remedium opptimum emorragia est san[guinis] narium frequenter eidem veniens licet ut in pluribus in pauca quantitate in principio tamen estatis convenit multa esse ac eciam timorosa secundaria passio est splenis durite manifesta cum insensibilitate multa. Tercia vero passio...

  • Explicit:
    Item in mane cum a lecto surexeritis explulsis superfluitatibus vrine et egoros (?) moderate vos exercitabitis peditando vel equitando usque ad corporis aliqualem fatigacionem. In cibis et potibus semper temperati eritis.

  • Note:
    Authorship is not definitely clear.

Berengarius de Thumba Regimina diversa 87v - 88v
  • Incipit:
    Quantum vero ad particulares operaciones regimen quod inferius sequitur. Obsecuto regimine predicto pro correctione dictorum labsuum (sic) expediri diligentia servare ista scripta sed debitam temporum exigentiam et consideratis diligenter occurentibus seu accidentibus et causis propter quas sequentia variantur. In correctione igitur sit procedendum emorrogie fiat flebothomia interdum de basilica interdum de mediana ad evacuandum...

  • Explicit:
    ...bonum erit supradicta applicata ut dictum est tenebunt caput mundum.

  • Note:
    Authorship is not definitely clear.

Stephanus of Montpellier (Britonis?) 156 recipes and regimina 88v - 91r
  • Incipit:
    Nota ut Moxilifer non eputip.k.bt lapidis lavati suspendat in collo ... Semen lini cum porro angl. lekeblade loquantur in saccello et ponantur sub culo M.[agister] R. Contra dolorem dentium... Magister andreas contra percussionem in oculo si pupilla relaxetur...

  • Explicit:
    ...et omnia curat quia est contrarium morti et animatum vite

  • Note:
    F. 91r is very pale.

Gerardus de Solo De cura apostematum 91v - 91v
  • Incipit:
    Nota secundum Geraldum de cura apostematum qui dicit...

  • Explicit:
    In penarico vero quod est apostema circuitu vngwis diligens cautela est necessaria quia extra aliquando sentitur febris et dolor usque ad inferiora fiat ergo minutio .a. parte opposita si assit te.n. virtutis et .3. particularia locus vero epithia cum acceto et psillo et modico oppio et febris convenienter hoc epithia renovetur vel viat invnccio cum oleo violaceo etc.

  • Note:
    Then follows an experimental note: "Nota experimentum. Ad decoquendum onum velocius in summitate lancee quaru in caldari vel igne accipe panem de f.ro. urn. extractum et immite ovum et lancee infigas et velociter decoquatur quam in gine vel aqua. Item ad faciendum quod piscis positus in craticula se vertatur de latere in latus impone de argento vivo in ponna et obstratur orificium ponne et in uentre piscis ponatur et cum filo consuatur. F. 91r is very pale.

Bernardus de Gordonio Lilium medicinae 91v - 93v
  • Incipit:
    Digestivum in passionibus figidis capitis. Recipe vtriusque salive vtriusque calamenti...

  • Explicit:
    Caueatur tamen ista aqua quia omne corpus corrodit immo ponatur in minima quantitate quoniam aliter et medicamen corrumperet quare racione proporcionis melius est primo in brachio temptare quam in facie apponere (sic).

  • Note:
    Other names of this treatise: "Practica" or "De morborum prope omnium curatione". Part VII, ch. 21 _ 24

Nicolaus of Salerno De praeparatione ciborum et potuum infirmorum (febricitantium) 93v - 95v
  • Incipit:
    De cibis et potibus preparandis infirmis videamus et qualiter eorum malicia reprimatur...

  • Explicit:
    ...adsint amici eius quos diligit et quos odit non. fiant cum eo iucunda in quibus delectetur. quia multum iuvat. Et hec de alteratione mutacione et preparatione ciborum et potuum nobis dicta sufficiant. Explicit liber ciborum etpotuum.

  • Note:
    Then follows a note: Nota averroys quinto colligit capitulo de omoloya malus cibus potest fieri bonus... Item ibidem in primo gradu bonitatis sunt carnes gallinacee ... piscis habet habere 4or condiciones... quinto colligit de congestione (?) animalium. See also Item 52 of this description. Authorship is not certain here, because the work is only ascribed to Nicolaus of Salerno .

Raimundus de Moleriis Recipes 96r - 97r
  • Incipit:
    Contra quartanam siripus digestivus Recipe...

  • Explicit:
    Contra tremorem cordis enusam canpanam melissam coronam regiam coque in vino et illud da bibere .ca.

Jordanus de Turre De lepra 97v - 99r
  • Incipit:
    Quoniam omnis opperacio medicinarum secundum rectam viam consumitur sed medicinas debitas (!) applicandi medicinas seperatas via rationis et experiencie in vnaquaque egritudini (?) est finis inventionis earum. atque significationum earum in quibus parum utilitatis egris innascitur nec in finem reducantur quod sanitatis reductio et egris remotio existit Idrirco cum sufficienter determinatum fuerit per avicennam de causis et signis lepre. et hec declarata fuerint ut melius potuimus necnon et cura tradita fuerit iuxta huius auctoris inventionem. Rogatus tamen a dilectissimis sociis nostris baccallareis et scolaribus qui hunc tractatum huper a nobis complete audiverunt ut curam predicte egritudinis causis et signis suppositis que tradita sunt sub ordine compendioso tradere vellem specialem iuxta propriam ordinacionem et ab auctenticis auctoribus extractionem quod ego concessi...

  • Explicit:
    ...hec enim que dicta sunt hic de cura semper sunt posita ad excitandum mentes non ad negligendum mentes curam avitorum diversas quas hic narrare vtile non fuisset sufficit enim dixisse ad eruditionem rogantium sociorum qui semper valeant in nomine benedicta et gloriose matris eius amen.

Anonymous 11 recipes 99r - 99r
  • Incipit:
    Nota de tali colatura que bene et leniter ducit ut probavi. Recipe...

  • Explicit:
    ...in tempore paroxismi et tempore interpolations de n. diebus ad n.

  • Note:
    Then no script on ff. 99v- 100v . A little piece of paper added to the manuscript description of Günther Goldschmidt says: ff. 100r- 101v : "De cibis et potibus preparandis confirmis." Thorndike gives an Incipit. Nicolaus of Salerno , Petrus Musandinus , Arnaldus de Villanova , John of Gaddesden . Cf. Three tracts on food in Basel. mss. in: Bullet. Hist. Med. 8 (1940), pp. 355-369. See also Element 49 of this description.

John of St. Amand Areolae de conferentibus et nocentibus 101r - 115v
  • Incipit:
    Sicut dicit Gallienus primo de simplici medicina capitulo octavo in fine non est possibile, ut homo accipiat medicinam compositam...

  • Explicit:
    Sic igitur habes documenta necessaria per que potes artificialiter scire aliquas ordinare medicinas. amen. deo gracias. Expliciunt areole Johannis de sancto amando (sic).

  • Note:
    This treatise is not complete. No script on ff. 116r- 115v .

Martin of Braga De formula honestae vitae vel de quattuor virtutibus cardinalibus 117r - 117r
  • Incipit:
    Quatuor virtutum species multorum sapientum (sic) sententiis diffinite sunt quibus humanus animus comtus ad honestatem vite poterit accedere harum prima est sapientia secunda magnanimitas Tercia continentia quarta iustitia ...

  • Explicit:
    [the paragraph "de continentia":] Que nescis sine occultacione ignorancie tibi postula inpertiri. Explicit Seneca de .4. virtutibus cardinalibus.

  • Note:
    Formerly ascribed to Lucius Annaeus Seneca . This treatise is not complete. Also the prologue to this treatise is missing.

Seneca Ad Gallionem de remediis fortuitorum liber (Extract) 117r - 117r
  • Incipit:
    Licet cunctorum poetarum carmina gremium vestrum lustrent semper aliquando deliberans hoc opusculum pro accidentibus casibus dirigere curavi... Morieris. ista est hominis natura etc.

  • Explicit:
    Mors exilium luitus dolor non sunt suplicia sed tributa vivendi. neminem illesum facta vel fata transmittunt. felix est non qui aliis videtur sed qui sibi

Silvester, writer of Bonifatius VIII., Papa Expositio in bullam: Antiquorum habet fida relatio 117v - 118r
  • Incipit:
    De ortu indulgenciarum. Rome in centesimo an[n]o semper. Vniversis christi fidelibus presentibus et futuris Silvester domini pape Scriptor veram pacem corporem et salutem perpeduam animarum. Miranda nostris sensibus intonuit nuper .e. celo novi rumoris veneranda festivitas et celebris in urbe fama totum div[u]lganda per orbem non immerito recolenda concrevit super quibus tanto relatoribus fides est certior adhibenda quanto facti qualitas et series geste rei. verisimili omnia videntur...

  • Explicit:
    ...ut vnda remissionis huius ablatis nostrorum socdibus peccatorum de presentis vite subducti miseria ad repromissionem divine beatitudinis gloriam ascendere dei pietate mereamur eternam. Datum Rome VIII° Kal. Martii Pontificatus Domini papae Bonifacii anno sexto.

  • Note:
    This is an unknown homily to the papal bull "Antiquorum habet fida relatio" here functionating as a exposition.

Pope Boniface VIII Indictio Jubilaei 1300. Bulla: Antiquorum habet fida relatio 118r - 118r
  • Incipit:
    Bonifatius Episcopus servus servorum dei vniversis christi fidelibus saltuem et appostolicam benedictionem ad certitudinem presentium et memoriam futurorum antiquorum habet fida relatio quod accedentibus ad honorabilem Basilicam principis apostolorum de urbe concessae sunt magnae remissiones et indulgentiae peccatorum.

  • Explicit:
    ...qui basilicas ipsas amplius et devocius frequentaverit. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmacionis approbacionis innovacionis concessionis et constitucionis infingere vel ei ausu teremario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumserit indignacionem dei omnipotentis et eorundem petri et pauli apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Rome apud Sanctum Petrum Octauo Kal. Martii pontificatus nostri anno sexto.

Anonymous Quaestiones ad bullam Bonifacii VIII : antiquorum habet fida relatio 118r - 118r
  • Incipit:
    Questiones .4. super consecucione predictum indulgenciam. Quesivimus de diminucione dierum ad quod responsum fuit quod nullo modo quia papa dicit Romani .XXX. diebus continuis seu interpolatis peregrini verp aut forenses .VX. diebus...

  • Explicit:
    Quesivimus utrum sit .a pena sicut a culpa et responsum fuit quod sit quia papa dicit Non solum plena et largiorem immo plenissimam omnium suorum concedimus veniam peccatorum. Et sic sacrosancta mater ecclesia credit tenet docet predicat et confirmat.

Anonymous Indulgentia ecclesiarum urbis Rome 118r - 118r
  • Incipit:
    Hec sunt indulgencie Ecclesiarum urbis Rome videlicet. In Ecclesia Lateranensi VIII° anni et VIII° quadragene Item in Cappela ad sanctam sanctorum .8. anni et titdem 40ne aput sanctam crucem in hierusalem .33. anni et totidem 40ne Item aput Sactum Laurentium....

  • Explicit:
    ...aput sanctum Egidium Jan[ni] et totidem 40 Item aput sanctam mariam magdalenam 12 anni et totidem 40ne

Anonymous De iunia duodecim dierum veneris quae Clemens papa ordinavit 118r - 118r
  • Incipit:
    Hii sunt duodecem dies veneris ordinati et inveti per Sanctum Clementum papam quos qui ieiunaverit in pane et aqua usque ad vesperas non morietur sine confessione nec intrabit penas inferni primus est primus dies veneris Materii Secundus est ante anunciacionem beate marie

  • Explicit:
    ...duodecimus ante Nativitatem domini nostri Jesu christi. Summa indulgenciarum Rome .a. capite Jeiunii usque ad diem pasilie 31. annus 68 vicibus 40 dies Summa dierum 2320.

Anonymous De doctoribus sanctae scripturae 118v - 118v
  • Incipit:
    Nota de doctoribus Scripture sacre theologie. Nota quod aliheoinus Rabanus claudius Johannes scotus Beda studium parysiense fundaverunt quorum alheoinus librum de trinitate fecit. Rabanus autem alcuinus et schotus fuerunt anglici natione et discipuli Bede..

  • Explicit:
    [on f. 123vb:]...frater albertus theutonicus de ordine fratrum predicatorum ... tandem anno dm M°CC°LXXX° XVII Kal. Decembres aput Coloniam vbi studium generale tenuit usque ad mortem suam in domino quievit. Requiescat in pace. amen.

  • Note:
    In the margin on f. 123v : "ista litera debent continuare cum illa que est ante 5 folia in hoc signo".

Anonymous Versus 118v - 118v
  • Incipit:
    Full Text: pneumatis octavo domini lux quando sequitur cum libro Regum deus omnium incipiatur preponatur affre Salomon inprincipioque Augusti cauda cauda propior sit si bona Jabque Tobys atque peto titulis est in proximo festo festum laperati sequitur indic. ac adonay pone wenslay domine sex ac simul hester Dic post Remigum adaperiat gamalieni pone vidi dominum post narcissiquoque festum Legitur Ezechiel daniel ceterique prophete

  • Note:
    A note in the description of Günther Goldschmidt says: "Walther, Init. carm. 14214."

Bernardus de Gordonio De decem ingeniis curandorum morborum 119r - 120v
  • Incipit:
    Incipit tabula Magistri Bernardi de Gordonio de decem Ingeniis curandi morbos. Ingenia curacionis morborum quantum est de presenti sunt decem...

  • Explicit:
    ...postea compilavimus opus de crisis et de criticis diebus breviter et cum integritate sicut sictis Explicit tabula ingeniorum curandi morbos.

  • Note:
    Also called "tabula ingeniorum".

Bernardus de Gordonio Regimen acturarum aegritudinem. 120v - 123v
  • Incipit:
    [f. 120va:] Regimen acutarum egritudinum consistit in tribus...
    [f. 121ra:] Secundum opus huius presentis capituli continet medicinas euacuatiuas...
    [f. 122ra:] Tertium opus nostrum consistit in alteracione et digestione medicine...
    [f. 122vb:] Quoniam cum (sic) omnis prolixitas noverca sit veritatis...

  • Explicit:
    [f. 123va:] Et si complete dicta ypocratis non aggregavi peto veniam de obmissis.

  • Note:
    Particula 1-3

Anonymous Verses de materia libri decretalium 123v - 123v
  • Incipit:
    Full text: Pars prior officia dabit Ecclesieque ministros altera dat testes et cetera indicorum Tercia de rebus et vita prespiterorum Dat formam vite nubere quarte docet vltima de vitiis et pena tractat eorum.

  • Note:
    A note in the description of Günther Goldschmidt says: "Walther, Init. carm. 13719."

Vincentius Belloracensis Speculum maius IV Speculum doctrinale liber 19 123v - 123v
  • Incipit:
    hec excerpta sunt de speculo doctrinale secunda parte libri vincentii de doctoribus sacre scripture hic vincentius fuit de ordine predicatorum beluacensis. Esdras scriba post incensam legem a caldeis bibliothecam i.e. librorum reposicionem veteris testamenti... alius fuit dyonisius Chorinthiorum Episcopus de quo loquitur yeronimus in libro illustribus viris verte folium et invenies verta que hic essent scribenda in hoc signo QII

  • Explicit:
    [On f. 124vb:] Richardus eiusdem ecclesie canonicus et ipsius contemperaneus multa bona scripsit preter istos fuerunt multi alii quos enumerare longum esset.

  • Note:
    Just excerpts of the full treatise. On f. 124v one can read: "Qui vero est ... (?) continentur cum liter in precedente folio".

Hippocrates Secreta de pustulis et apostematibus significantibus mortem 124r - 124r
  • Incipit:
    Incipiunt secreta ypocratis . Cum ypocras morti appropinquaret precepit ut virtutes scripte in hoc libro ponerentur in pixide eburnea cum eo in sepulcro ne aliqiseam detegeret. volens igitur cesar sepulcrum ypocratis videre ... Quando fuerit in facie infirmi apostema cui non invenitur tactus et fuerit manu eius sinistra posita super pectus suum.

  • Explicit:
    Quando fuerit sub cervice pustula et in palpebra inferiori oculi sinistri alba pustula tunc scias quod moritur in IX (sic!) die sue egritudinis et signum illius est quod accidit in pincipio sue egritudinis desiderium dulcium vehementer. Consumacio libri ypocratis in quo sunt XXV propositiones.

  • Note:
    Translated from Arabic to Latin from Gerard of Cremona (?). Also called "Liber veritatis".

Anonymous Prognostica 124r - 124v
  • Incipit:
    Qui prima die cuius libet mensis egrotavit sequens tercia dies est timenda quam si transierit infirmus usque ad XXX dies evadet. Qui vero secunda die deciderit .XIIII.a dies est timenda quam si transierit evadet licet diu egrotans. Qui autem teria die egrotaverit sine molestia liberabitur in proximo. Qui quarta die deciderit graviter infirmus erit usque ad XXVII dies et evadet. Quina die licet egrotans graviter patiatur evadet. Qui sexta die egrotaverit licet sanari videatur die tamen quinta alterius mensis morietur...

  • Explicit:
    Qui in XXVI morietur. Qui in XXII licet usque ad exitum patiatur tamen altero mense liberabitur. Qui in XXVIII° morbus mortem minatur. Qui in XXVIIII paulatim in altero mense liberabitur. Qui in XXX° die egrotaverit utrum evadet dubium est. Qui XXXI utrum evadet ignoratur.

Bernardus de Gordonio De prognosticis sive de crisi et de criticis diebus 125r - 139v
  • Incipit:
    Incipit tractatus brevis et vtilis super materiam de crisis et de creticis diebus compilatus in preclaro studio montispessulani a magistro Bernardo de Gordonio . [Prologus:] Senectus domnia oblivionis est nunc autem cum sciencia foredicendi sit... [Particula I:] prima particula continet sex capitula et docet predicere naturam morborum. In morbis prognosticare non possumus nisi morbus cognoscamus... [Particula II:] Secunda pars libri h//// tractatus in qua do//// predicere per ipsam am.IIIII [secundum tempore anni!] continet VIIII capitula... Tempus vernale secundum astronimes incipit a principio arietis. [Particula III:] Incipit tercia particula que docet prognosticare secundum naturam paroxysmorum et continet octo capitula. Febrium quedam sunt continue... [Particula IV:] Incipit quarta particula que docet predicere materiam accidentium et continet XIIII capitula. Intelligendum est quod in cerebro... [Particula V:] Incipit quinta particula que docet predicere quid est crisis et que sunt eius species et numerum (sic) dierum et mensem medicinalem et continet X capitula. Crisis et velox et vehemens motus...

  • Explicit:
    Egritudo autem veniens debilibus et senibus universaliter tardius curantur. Explicit tractatus brevis et vtilis supra prognostica editus a magistro Bernardo de Gordonio in preclaro studio Montepessulano anno domini M°CC°L.XXXXIIII. In conversione sti pauli editus fuit iste tractatus.

  • Note:
    Particula I - V. No script on ff. 140r- 140v . On f. 130r in the margin: De ventis: Sunt subsolanus volturnus et Eurus eorum - venti orientales. Cyrtius occasum. Zephirus que favonius afflant - occidentales. atque die medio nothus heret et affricus austro - meridionales. ac Boreas aquilo veniunt et chorus ab arihto - septentrioneales.

Galen Ad Glauconem de medendi methodo, sive Terapeutica de febribus 141r - 151v
  • Incipit:
    [Liber primus:] Quoniam quidem non solum communem unversorum hominum naturam o glauco scire oportet medicum...
    [Liber secundus:] De eis autem secundum unamquamque particulam passionibus o glauce deinceps dicimus inflammatione incipientes...

  • Explicit:
    [Liber primus:] ... sed omnes simpliciter calidas et quasi ebullientes üassiones. De hiis igitur et aliis quibus cum que egritudines eum qui deinceps faciemus sermonem.
    [Liber secundus:] ...itaque et ydrorum sanatio in tres has scribitur intenciones sanare scirrosum.... et illam habebis ex peregrinacione sediens. Erit autem et alia manga opera (sic) amicis rogantibus tetrapentice (!) methodi occupacione vero amplius exemplum tibi mittere non pigritabor me scribendorum monimentorum singulum.

  • Note:
    Translated by Nicolas de Regio (?). Books 1-2 in latin. A lot of glosses on this treatise. No script on ff. 152r- 156v .

Anonymous Quaestiones medicae disputatae in Montepessulano (?) 157r - 158v
  • Incipit:
    Consequenter queritur utrum fortis sitis atestetur supra perfectam purgacionem arguitur quod non... Oppositum avicenna 4° fen capitulo VI° Intelligendum quod sitis est appetitus

  • Explicit:
    et ideo cibus debet assiliari indigel. digia. et contra quia in omni digestione est aliquod superfluum ut volt aristoteles 4° metheororum ideo indiget expulsiva ista notantur secundo de morbo.

  • Note:
    Medical questions disputated in Montpellier.

Berengarius de Thumba Quaestiones super Aphorismos Hippocrates 159r - 189v
  • Incipit:
    primo queritur utrum medicina sit necessaria homini arguitur quod non ... Oppositum dicunt auctores...

  • Explicit:
    ...quia sit .a. mala materia in intesitivis exeunte similiter reduncitur ad causam coniunctam que est mala disposicio matricis amen. Expliciunt questiones super aphorismos explete in montepessulano anno domini M° CCC° XXXII. XVIIII° die mensis Maii disputate per magistrum Perengarium de Chumba. Explicit.

Berengarius de Thumba Commentum in Avicennam 189v - 190r
  • Incipit:
    Et primo queritur utrum per scienciam regiminis sanitatis vita hominis possit perpetuari et videtur quod sit quia si non tunc sciencia de regimine preservatio et custoditivo essent frustra...

  • Explicit:
    ...ad auctoritatem dico quod nos forte possemus tantum vivere si ita bono regimine uteremur sicut antiqui patet per Galienum VI° amphorismorum commento illius enuchi (sic) non podagriezant.

Berengarius de Thumba Commentum in Iohannitium (?) 190r - 191v
  • Incipit:
    Consequenter queritur utrum elementa sint actu in immixto vel potencia et vitute arguitur primo quod non actu...

  • Explicit:
    ... ad auctoritatem secundo tegni dico quod manifestive sunt. quattuor et ex consequenti sed principium tantum unum scil. i. e. cor

Berengarius de Thumba Quaestiones diversae 191v - 194v
  • Incipit:
    ad questionem qua querebatur utrum maior calor naturalis sit in puero vel in Juvene est notandum...

  • Explicit:
    Item ipsa medicina cum detur cum aliquibus constrictivis exiens in stomachum ad se attrahat venenum et ipsum post exteriora expellit et secum ducit cum de eius proprietate sit ad exteriora moveri. Datum in Montepessulano anno domini M° CCC° XXXIIII In crastino beati Georgii martiris.